Cyna
Cyna to miękki, kowalny metal o słabych właściwościach mechanicznych, dlatego w stanie czystym nie używa się go jako materiału konstrukcyjnego. Cyna znalazła szerokie zastosowanie jako składnik wielu stopów: brązów, mosiądzów, stopów łożyskowych czy stopów lutowniczych.
Zastosowania cyny
Cyna jest szeroko używana do pokrywania blach stalowych, z których produkuje się puszki do przechowywania żywności. Stosuje się ją często w przemyśle spożywczym, gdyż cyna nie reaguje z większością kwasów organicznych, będących składnikami żywności. Dzięki temu metal nie przenika do zabezpieczanego jedzenia.
Cyna używana jest także do pokrywania innych metali cienką warstwą antykorozyjną.
Kolejnym przemysłem, chętnie sięgającym po ten metal jest przemysł elektroniczny i elektrotechniczny. Duże ilości cyny są wykorzystywane w postaci różnorodnych stopów lutowniczych do lutowania elementów elektronicznych. Kiedyś powszechnie stosowano stop cyny i ołowiu, ze względu na niską temperaturę topnienia, obecnie zamiast ołowiu stosuje się niewielki dodatek srebra, miedzi i bizmutu. Cyna jest też składnikiem warstwowych półprzewodników Sn/Ge.
Cyna wykorzystywana jest również do produkcji stopów łożyskowych, używanych do wylewania panewek łożysk ślizgowych. Zawartość cyny w tych stopach sięga nawet 90 procent.
Kolejnym zastosowaniem cyny jest produkcja brązów. W tym stopie miedzi z cyną zawartość cyny dochodzi do 12 procent.
Historycznie ze względu na łatwą dostępność, niską temperaturę topnienia, łatwość odlewania i niską cenę, chętnie wykonywano z niej przedmioty codziennego użytku: od lamp, świeczników, po naczynia, a nawet guziki. Dziś w tym zakresie produkcji jest rzadko stosowana.
Stop cyny z dodatkiem antymonu używany był także jako stop drukarski do wyrobu czcionek.
Właściwości cyny
Cyna występuje w trzech odmianach:
Cyna szara (alfa) - występująca w niższych temperaturach (poniżej 13,2 stopnia Celsjusza) w postaci szarego proszku,
Cyna srebrzystobiała (beta) - miękka, kowalna, występująca w warunkach naturalnych, daje się łatwo walcować. To w tej postaci najczęściej wykorzystywana jest cyna.
Cyna gamma – kruchy metal występujący w zakresie temperatur 161-232 stopnia Celsjusza.
Warto zaznaczyć że cyna metaliczna biała w niższych temperaturach zmienia swoją strukturę na inną odmianę alotropową, występującą w postaci proszku (odmiana szara). Jeżeli jakiś przedmiot jest wykonany z czystej cyny i zostanie wystawiony na mróz, zwyczajnie rozleci się. Zjawisko nosi nazwę zarazy cynowej.
